کۆمەڵە - خشتەی خولی

كۆمەڵە

لە كیمیادا گروپ (هەروەها پێیدەوترێت خێزان)، بریتییە لە ڕیزێكی ستوونی توخمەكان لە خشتەی خولیدا.
لە خشتەی خولیدا هەژدە كۆمەڵە هەیە، لە خشتۆكی f دا واتا نێوان كۆمەڵەی دووەم و سێهەم ژمارەیان لێنەنراوە، ئەو توخمانەی كە لە یەك كۆمەڵەدان تایبەتمەندیی فیزیایی یان كیمیایی ئەلیكترۆنی هاوهێزیان لەیەك دەچێت، چونكە زۆربەی تایبەتمەندییە كیمیاییەكانی توخمەكان پەیوەندییان بە شوێنی كۆتا ئەلیكترۆن (ئەلیكترۆنی هاوهێزی)ـی توخمەكەوە هەیە.
سێ جۆری جیاوازی ناونانی كۆمەڵەكان هەیە، ئەم شێوازە تازەیەی كە بەكاردەهێنرێت بۆ ژماردنی كۆمەڵەكان لەلایەن (IUPAC)ـەوە دانراوە لە ساڵی 1990، سیستمی 18 كۆمەڵەیی بەشێوەیەكی گشتی لەلایەن كۆمەڵگەی كیمیاگەرانەوە قبوڵكراوە، بەڵام هەندێك ناكۆكی هەیە لەسەر چەند توخمێك، كە بریتین لە توخمەكانی كۆمەڵەی یەكەم و دووەم (هایدرۆجین و هیلیۆم)، هەروەها لەگەڵ توخمە كانزا ناوەكییە گۆڕاوەكان.
كۆمەڵەكان دەكرێت بەبۆنەی ئەو توخمەوە بناسرێن كە لە بەشی سەرەوەی كۆمەڵەكەیە، بۆ نمونە كۆمەڵەی 16 بە كۆمەڵەی ئۆكسجینەكان دەناسرێت یان كالكۆجینەكان (Chalcogen)، بەڵام یەك كۆمەڵە هەیە كە جیاوازن ئەوەش كۆمەڵەی ئاسنە كە زیاتر پێیدەوترێت كۆمەڵەی 8، كۆمەڵەی ئاسن لە كیمیادا دەكرێت مانای تر بدات وەك كۆباڵت و نیكڵ.

سەرچاوەکان

1. Greenwood, Norman N.; Earnshaw, Alan (1997). Chemistry of the Elements (2nd ed.). Butterworth-Heinemann. p. 227. ISBN 978-0-08-037941-8.
2. Leigh, G. J. Nomenclature of Inorganic Chemistry: Recommendations 1990. Blackwell Science, 1990. ISBN 0-632-02494-1.
3. Liu, Ning; Lu, Na; Su, Yan; Wang, Pu; Quan, Xie (2019). "Fabrication of g-C3N4/Ti3C2 composite and its visible-light photocatalytic capability for ciprofloxacin degradation". Separation and Purification Technology. 211: 782–789. doi:10.1016/j.seppur.2018.10.027. Retrieved 17 August 2019.
4. بۆردی نوسەرانی ئینسكلۆپیدیای زانیاری